Szkolenie przeciwpożarowe pracowników

Czy poza szkoleniem wstępnym w zakresie ppoż. pracownicy muszą jeszcze dodatkowo przechodzić okresowe szkolenia ppoż.? Jeżeli tak to co ile?

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej nakłada obowiązek zapoznawania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi. Nie wydano jednak aktu wykonawczego do ustawy, który określałby formę, zakres i ramową tematykę takiego szkolenia. Problematyka szkolenia ppoż. powinna być natomiast szczegółowo omówiona w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów).

Szkolenia ppoż. mogą być oczywiście realizowane wspólnie z tematyką bhp w ramach szkolenia wstępnego i okresowego (i bardzo często w taki sposób są organizowane). Trzeba tu bowiem zauważyć, że ramowe programy szkoleń okresowych bhp wszystkich grup pracowników wśród swojej tematyki wskazują również:

"Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku."

A zatem przepisy nie wskazują na obowiązek przeprowadzania odrębnych okresowych szkoleń ppoż. dla pracowników - pod warunkiem, że tak właśnie nie stanowi instrukcja bezpieczeństwa pożarowego obowiązująca w danym obiekcie. Natomiast kwestie ochrony przeciwpożarowej powinny być poruszane w ramach szkoleń okresowych bhp przeprowadzanych w określonych terminach dla poszczególnych grup pracowników zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyznaczenie pracowników do zwalczania pożarów i ewakuacji

Pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2091 § 1 pkt 2 lit. b Kodeksu pracy, dalej: kp). Powinno to być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz innych osób przebywających na terenie zakładu pracy, a także rodzaju i poziomu występujących zagrożeń (art. 2091 § 2 kp).

Liczba pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń (art. 2091 § 3 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Jeżeli pracodawca zatrudnia wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych, działania w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników może wykonywać samodzielnie. Musi jednak przy tym uwzględnić wymagania dotyczące liczby, szkolenia oraz wyposażania pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2091 § 4 kp).

Ponadto pracodawca musi przekazywać pracownikom informacje o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2071 § 1 pkt 3 lit. b kp).

Informacja ta musi zawierać:

- imię i nazwisko, 
- miejsce wykonywania pracy, 
- numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej 

(art. 2071 § 2 pkt 1-3 kp).

Ewakuacja w firmie

Kto jest odpowiedzialny za ewakuację pracowników w firmie? Jak stworzyć odpowiednie warunki ewakuacji na wypadek zagrożenia? W jaki sposób praktycznie sprawdzić organizację i warunki ewakuacji?

Przepisy dotyczące ochrony ppoż. nie określają jednoznacznie, kto jest odpowiedzialny za ewakuację w firmie.

Jednak odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony ppoż., w tym zapewnienie możliwości ewakuacji, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości bądź części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie.

W przypadku, gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.

Zapewnienie możliwości ewakuacji

Jednym z obowiązków właściciela budynku, obiektu lub terenu, jest zapewnienie osobom tam przebywającym bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji w razie wystąpienia zagrożenia.

Stworzenie odpowiednich warunków ewakuacji

Stworzenie odpowiednich warunków ewakuacji polega w szczególności na:

1. zapewnieniu wyjść w odpowiedniej liczbie i szerokości;

2. zachowaniu dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych;

3. zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych;

4. zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem;

5. zamykaniu drzwi ewakuacyjnych w sposób umożliwiający ich natychmiastowe użycie;

6. zakazie składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczania przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości;

7. zakazie ustawiania na klatkach schodowych przedmiotów utrudniających ewakuację;

8. zapewnieniu otwierania się od wewnątrz okiennic i krat;

9. zapewnieniu oświetlenia awaryjnego i przeszkodowego w obiektach, gdzie jest to wymagane przepisami;

10. umożliwieniu dostępu do:

- podręcznego sprzętu gaśniczego i urządzeń przeciwpożarowych, 
- urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami, 
- wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz kurków głównych instalacji gazowej, 
- wyjść ewakuacyjnych lub okien dla ekip ratowniczych; 

11. umieszczaniu w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru z wykazem telefonów alarmowych;

12. oznakowaniu znakami zgodnymi z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa.

Praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji

Właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób będących jej stałymi użytkownikami (oprócz kategorii zagrożenia ludzi ZL IV) powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji.

Wypadek w szkole

Analiza przyczyn wypadków pracowników daje możliwość wykrycia zagrożeń. Przyczyny wypadków uczniowskich uzmysłowią zagrożenia czyhające na pracowników szkoły, wychowanków i gości. Jeżeli dobrze ustalisz ich przyczyny, identyfikacja zagrożeń będzie łatwa.

Szkoła jest zakładem użyteczności publicznej. Ma być dostępna dla wszystkich, którzy do niej trafią. Analiza wypadków uczniowskich przeprowadzana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej wskazuje, że najczęściej wypadki uczniowskie mają miejsce w czasie przerw, na korytarzach i boisku szkolnym. Hałas i wzmożony ruch powodują trudności komunikacyjne, także ograniczenie w porozumiewaniu się głosem. Przyczyny wypadków uczniowskich to najczęściej niezwracanie uwagi na bezpieczeństwo innych, bieganie zamiast chodzenia, żywiołowe zachowania, nieprzestrzeganie zasady prawostronnego ruchu, zamyślenie, pośpiech, brak skutecznego nadzoru nad uczniami, śliskie nawierzchnie, nierówne podłogi, brak zabezpieczenia poręczy, niestabilnie zamocowany sprzęt sportowy, niezabezpieczone przewody i niskie stropy nad przejściami.

Wypadek ucznia - postępowanie powypadkowe

O każdym wypadku ucznia dyrektor lub upoważniony przez niego pracownik szkoły musi zawiadomić natychmiast:

- rodziców (prawnych opiekunów) poszkodowanego, 

- organ prowadzący szkołę lub placówkę, 

- pracownika służby bhp, 

- społecznego inspektora pracy, 

- radę rodziców. 

Ponadto o wypadku śmiertelnym, ciężkim i zbiorowym dyrektor zawiadamia niezwłocznie także prokuratora i kuratora oświaty. Natomiast o wypadku, do którego doszło w wyniku zatrucia - również państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Brak takich powiadomień pociąga za sobą odpowiedzialność karną!

Do czasu rozpoczęcia pracy przez zespół powypadkowy dyrektor musi zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający dopuszczenie do niego osób niepowołanych. Jeżeli czynności związanych z zabezpieczeniem miejsca wypadku nie może wykonać dyrektor, wykonuje je upoważniony przez dyrektora pracownik szkoły lub placówki oświatowej.

Członków zespołu powołuje dyrektor. Zespół przeprowadza postępowanie powypadkowe i sporządza dokumentację powypadkową.

Zespół powypadkowy postępuje zgodnie rozporządzeniem Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105, poz. 870).

Z treścią protokołu powypadkowego ucznia i innymi materiałami postępowania powypadkowego trzeba zaznajomić:

- pełnoletniego poszkodowanego, 

- rodziców (prawnych opiekunów) poszkodowanego małoletniego. 

W przypadku śmierci poszkodowanego pełnoletniego lub kiedy nie pozwala mu na to stan zdrowia, z materiałami postępowania powypadkowego zaznajamia się jego rodziców (prawnych opiekunów).

Protokół powypadkowy ucznia doręcza się osobom uprawnionym do zaznajomienia z materiałami postępowania powypadkowego. Jeden egzemplarz protokołu pozostaje w szkole lub placówce. Organowi prowadzącemu i kuratorowi oświaty protokół powypadkowy doręcza się na ich wniosek. Protokół powypadkowy ucznia podpisują członkowie zespołu i dyrektor.

Poszkodowany lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą złożyć zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym ucznia w ciągu 7 dni od daty jego doręczenia. Zastrzeżenia składa się ustnie do protokołu bądź pisemnie przewodniczącemu zespołu. Zastrzeżenia rozpatruje organ prowadzący szkołę.

Zastrzeżenia mogą dotyczyć w szczególności:

- niewykorzystania wszystkich środków dowodowych niezbędnych w celu ustalenia stanu faktycznego, 

- sprzeczności istotnych ustaleń protokołu powypadkowego ucznia z zebranym materiałem dowodowym. 

Po rozpatrzeniu zastrzeżeń organ prowadzący szkołę lub placówkę może:

- zlecić dotychczasowemu zespołowi wyjaśnienie ustaleń protokołu powypadkowego ucznia lub przeprowadzenie określonych czynności dowodowych, 

- powołać nowy zespół w celu ponownego przeprowadzenia postępowania powypadkowego. 

Rejestr wypadków uczniów prowadzi dyrektor szkoły lub placówki oświatowej.

Karanie pracownika za naruszenie przepisów bhp

Karanie pracownika za naruszenie przepisów bhp, a postępowanie powypadkowe.


Jeżeli nie można wniosku o ukaranie zapisać w treść protokołu powypadkowego, to kto ma wnioskować o ukaranie pracownika w związku ze stwierdzeniem przez zespół powypadkowy naruszenia przez pracownika przepisów bhp? Jeżeli mistrz nadzorujący prace tego nie zrobi, to kto, powinien ukarać pracownika - pracownik służby bhp w odwołaniu się do postępowania powypadkowego?

Na każde stwierdzone przez osobę zajmującą się bhp w firmie i nie tylko przez tę osobę naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy reakcja powinna być natychmiastowa. 

Odrębnym zagadnieniem jest redakcja protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

W protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w części dotyczącej ustalenia przyczyn wypadku jest miejsce na określenie dowodów, na podstawie których zespół powypadkowy stwierdza, że wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez poszkodowanego pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia (enumeratywnie wymienionych), spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Taki zapis wyczerpuje uprawnienia zespołu powypadkowego. Ani w tej, ani w innej części protokołu nie ma miejsca na wnioskowanie o ukaranie.

W razie, gdy pracownik nie godzi się z treścią protokołu, w szczególności wskazujące, iż wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa przysługuje mu prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Gdyby jego uwagi nie zostały uwzględnione może wystąpić do sądu rejonowego - sądu pracy w z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego.

Oceny zachowania pracownika może dokonać - a jeżeli uzna za stosowne to dokona - pracodawca, któremu protokół zostanie przedłożony do zatwierdzenia, chyba że wcześniej został powiadomiony o zasadności i celowości nałożenia kary dyscyplinarnej. Pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności porządkowej odbywa się według zasad określonych przepisami Kodeksu pracy.

Kto może tankować auto-gaz?

Prace związane z napełnianiem, przechowywaniem i rozprowadzaniem gazu płynnego oraz konserwacją urządzeń technologicznych w tym zakresie mogą wykonywać wyłącznie pracownicy posiadający kwalifikacje określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych - Dz.U. nr 79, poz. 849 z późn. zm. (§ 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych - Dz.U. nr 75, poz. 846 z późn. zm.).


Na stacjach paliw płynnych i samodzielnych stacjach auto-gazu kwalifikacje wymagane są przy:

- obsłudze zbiorników stałych z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe, 
- napełnianiu zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3. 

Zaświadczenie kwalifikacyjne

Osoby wykonujące te czynności muszą posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające:
- umiejętność praktycznego ich wykonywania, 
- znajomość odpowiednich warunków technicznych, norm i przepisów w tym zakresie. 
Sprawdzenie kwalifikacji - egzamin

Sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub pracodawcy zatrudniającego taką osobę. Komisja kwalifikacyjna wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i niezwłocznie powiadamia o nim wnioskodawcę.

Egzamin składa się z 2 części:
- ustnej, z wiedzy teoretycznej, 
- praktycznej, polegającej na sprawdzeniu umiejętności. 

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się wnioskodawca, oraz podaje mu ją do wiadomości na 14 dni przed terminem egzaminu.

Klimatyzatory w biurze

W pewnej firmie pracownicy administracyjno-biurowi złożyli oficjalny wniosek do pracodawcy z prośbą o zakup klimatyzatorów do pomieszczeń pracy biurowej w związku z letnimi upałami. Co powinien zrobić ten pracodawca?



Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Pamiętaj, że zapewnienie w pomieszczeniach pracy odpowiedniej temperatury to jeden z elementów zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przepisy nie określają jednak pojęcia odpowiedniej temperatury.

Odpowiednia temperatura w pomieszczeniach pracy

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do wykonywanej pracy, nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne. Natomiast w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

Można uznać, że ustalone temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń - dla pomieszczeń biurowych 20°C - odpowiadają w przybliżeniu optymalnym temperaturom w pomieszczeniach, w tym pomieszczeniach pracy (§ 134 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

Kiedy wniosek o zakup klimatyzatora jest uzasadniony?

Jeżeli temperatura w pomieszczeniach pracy biurowej znacząco przekracza optymalną temperaturę do pracy (czyli 20°C), to wniosek pracowników o podjęcie działań o jej obniżenie należy uznać za uzasadniony.

Pamiętaj, że pracodawca musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy wykorzystaniu osiągnięć nauki oraz techniki (art. 207 § 2 Kodeksu pracy). Dlatego przysługuje mu wybór sposobu realizacji obowiązku zapewnienia optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy.