Okulary antyrefleksyjne

Okulary antyrefleksyjne a ich refundacja przez pracodawcę

Czy zakład pracy musi zrefundować zakup okularów antyrefleksyjnych przepisanych receptą przez okulistę w ramach okresowych badań lekarskich? Pracownik nie ma wady wzroku i nie wymaga okularów korygujących wzrok do pracy przy monitorze ekranowym. Uważa jednak, że skoro lekarz zalecił mu okulary antyrefleksyjne do pracy przy takim monitorze, to pracodawca ma obowiązek zwrócić mu koszt ich zakupu (do wysokości kwoty ustalonej na ten cel w zakładzie pracy).




Okulary korygujące wzrok nie przysługują wszystkim pracownikom, nawet jeżeli lekarz zlecił używanie szkieł korygujących do pracy przy monitorze ekranowym. Przysługują one pracownikom, którzy zatrudnieni są przy obsłudze takiego monitora przynajmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.


Prawo pracownika do otrzymania od pracodawcy okularów korygujących wzrok nie jest uzależnione od tego, czy pracownik ma wadę wzroku, czy też nie, ale od spełnienia równocześnie 2 warunków, którymi są odpowiedni czas pracy pracownika przy monitorze ekranowym i uzyskanie przez niego odpowiedniego orzeczenia lekarskiego. Natomiast obowiązek zapewnienia okularów korygujących wzrok zawsze leży po stronie pracodawcy.


Przepisy nie regulują kwestii dotyczącej wysokości i sposobu zwrotu przez pracodawcę kosztów ponoszonych przez pracownika na zakup okularów korygujących wzrok. Oznacza to, że wysokość środków finansowych przeznaczonych na ten cel określa pracodawca, przy czym środki te powinny umożliwiać zakup okularów korygujących.


Dlaczego warto mieć okulary do pracy przy monitorze ekranowym?


Podczas pracy przy monitorze ekranowym oko człowieka przez długi czas jest wpatrzone w ekran, który znajduje się w stałej odległości od użytkownika.
Tak statyczne warunki pracy powodują przystosowanie układu optycznego do wyraźnego widzenia z określonej odległości (tzw. akomodacja wzroku), podczas którego mięśnie gałki ocznej tracą swoją elastyczność i sprawność. Z czasem przyczynia się to do pogorszenia wzroku, wynikającego z upośledzenia zdolności akomodacji, czyli ze zmniejszenia sprawności mięśni oczu.
Osoby mające wady wzroku i noszące okulary korekcyjne mogą podczas pracy odczuwać większy dyskomfort widzenia, jednak zjawisko to dotyczy zarówno osób z wadami wzroku, jak i ze wzrokiem prawidłowym.


Ponadto szkodliwe dla oczu są także niewłaściwe warunki pracy, na przykład:
• złe oświetlenie na stanowisku pracy,
• zła organizacja stanowiska pracy wymuszająca nienaturalne ułożenie ciała.


Trzeba jednak pamiętać, że przepisy nie określają obowiązku zapewnienia pracownikowi pracującemu na stanowisku przy obsłudze monitora ekranowego okularów ochronnych, a do takich właśnie należałoby zaliczyć okulary antyrefleksyjne. Dlatego w omawianym przypadku pracodawca nie ma obowiązku refundacji kosztów na zasadach określonych w firmie dla okularów korygujących wzrok.

Świadczenia wypadkowe i chorobowe

Świadczenia wypadkowe i chorobowe w orzecznictwie sądowym

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
• zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy    spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, 
• świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, 
• zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu w wyniku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, 
• jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, 
• jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, 
• renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, 
• renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, 
• renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy bądź choroby zawodowej, 
• dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej, 
• dodatek pielęgnacyjny, 
• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą wypadkową. 


Ważne
Częściowo niezdolna do pracy jest osoba, która z powodu naruszenia sprawności organizmu (w przypadku ubezpieczonego w związku z chorobą zawodową) w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji i nie rokuje jej odzyskania po przekwalifikowaniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 maja 2006 r., III AUa 142/05, OSA 2008/6/15). Z kolei w innej sprawie Sąd Najwyższy orzekł, że ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (np. wymagającej niższych bądź niewymagającej żadnych kwalifikacji), lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do wykonywania pracy, do której posiada kwalifikacje (wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2006 r., I UK 103/06, OSP 2008/4/48)


Komu nie przysługują świadczenia?
Świadczenia nie przysługują:
• ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez niego przepisów ochrony zdrowia i życia, spowodowane umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa, 
• ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających bądź substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, 
• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i z nimi współpracującym oraz członkom ich rodzin, a także duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia w razie wystąpienia w dniu wypadku lub złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł - do czasu spłaty całości zadłużenia. 


Pamiętaj, że:
• w razie zawinionego naruszenia przez pracownika przepisów ochrony zdrowia i życia spoczywa na nim ciężar dowodu, że wypadek nastąpił także z innej, niezależnej od niego przyczyny (wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 1999 r., II UKN 12/99, OSNAPiUS 2000/17/669), 
• winę lub rażące niedbalstwo pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy należy konkretnie udowodnić - nie wystarczy tu wykazanie mu nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2004 r., II UK 30/04), 
• rażące niedbalstwo zachodzi, gdy poszkodowany zachowuje się w sposób ewidentnie odbiegający od norm bezpiecznego postępowania i świadczący o całkowitym zlekceważeniu przepisów ochrony zdrowia oraz życia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 1998 r., III AUa 418/97, OSA 1998/11-12/44). 


Ważne
     1. Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, płatnik składek kieruje go na badanie niezbędne w celu ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających bądź substancji psychotropowych w organizmie. Ubezpieczony ma obowiązek poddać się takiemu badaniu. Odmowa lub inne zachowanie uniemożliwiające przeprowadzenie badania powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się badaniu. 
     2. Świadczenia wypadkowe przysługują członkom rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku w drodze z pracy do domu, bez względu na stopień jego przyczynienia się do wypadku (wyrok Sądu Najwyższego z 5 marca 2003 r., II UK 194/2002, OSNP 2004/8/143). 


Prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, jednorazowego odszkodowania dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jednorazowego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego bądź rencisty, a także pokrycia kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą wypadkową przedawnia się, jeżeli wspomniane zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku albo złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Wypadek przy pracy

Obecnie obowiązująca definicja wypadku przy pracy zawarta jest w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.), dalej: ustawa wypadkowa.


Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć (wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie), które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności bądź poleceń przełożonych (podejmowanych nie tylko w miejscu wykonywania pracy, ale także poza takim miejscem), 
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, 
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

Kiedy pracownik powinien poinformować swojego przełożonego o wypadku, któremu uległ?

Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien niezwłocznie poinformować o wypadku swojego przełożonego (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - Dz.U. nr 105, poz. 870).

Niepoinformowanie przełożonego o wypadku bezpośrednio po zdarzeniu nie pozbawia pracownika prawa żądania ustalenia, że miało ono charakter wypadku przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (wyrok Sądu Najwyższego z 14 września 2000 r., II UKN 702/99, OSNAPiUS 2002/6/143).

Jeżeli skutki wypadku ujawniły się w okresie późniejszym, pracownik zawiadamia swojego przełożonego o wypadku, okolicznościach jego zaistnienia, ewentualnych świadkach wypadku, niezwłocznie po ich ujawnieniu.

W przypadku wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek:

• podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, 
• zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, 
• zapewnić ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku, 
• zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom

(art. 234 § 1 kp).